محققان کشف کردهاند که نوعی فرایند به نام «housekeeping» مواد زائد را از سلولهای کلیه به بیرون میراند. این فرایند خودبازسازی که از لحاظ عملکردی از روشهای سایر بافتها متمایز است، کمک میکند که چگونگی حفظ سلامت کلیهها (به جز موارد جراحت یا بیماری) در طول زندگی مشخص شود.
سلولهای لولهی پیچ خوردهی نزدیک در کلیه، از لحاظ میتوزی خاموش هستند. در موارد جراحات یا بیماریهای خفیف سلولهای بنیادی کلیه، فقط تا حدی میتوانند سلولهای جدید را بسازند و در بیشتر موارد، سلولها میمیرند. بنابراین حفظ کلیههای سالم، چالش برانگیز میشود.
محققان به مدت ۱۵ سال روی کاربرد زیستدارویی نانوذرات طلا بهعنوان عوامل تصویربرداری آزمایش کردهاند تا بتوانند از لحاظ عملکردی، تصفیهی گلومرولی را درک کنند. این آزمایش در مورد تشخیص زودهنگام بیماری کبدی بوده و هدف از آن رساندن داروهای سرطان، بهطور هدفمند بوده است.
تحقیقات نشان میدهد که سلولهای پوششی لولههای پیچ خوردهی نزدیک، این نانوذرات را جذب میکنند. این کار، در نهایت سبب خروج آنها از آن سلولها و دفع به واسطه ادرار میشود.
میکروسکوپ الکترونی نشان داده که سلولهای پیچ خوردهی نزدیک، برآمدگیهایی را در غشاهای بیرونی مجراهایشان میسازند که نه تنها حاوی ذرات خارجی بلکه دارای لیزوزومها، میتوکندری، شبکه آندوپلاسمی و سایر اندامکهای درون سلولی هستند.
مواد دفعی در لیزوزومها درون وزیکولهای بزرگی در حفرهی سلولی، کپسوله و سپس شناور میشوند. حضور اندامکهای سلولی در وزیکولها، موضوع عجیبی به نظر میرسید. بعدها مشخص شد که این خودبازسازی دفعی یک فرایند معمول درونی و فعال بوده و به حضورنانوذرات خارجی وابسته نیست.
مکانیسم «خودبازسازی با استفاده از فرایند دفعی» از لحاظ عملکردی متفاوت از سایر فرایندهای احیاکننده، مانند تقسیم سلولی و اگزوسیتوز است. در یافتههای جدید، برخلاف اگزوسیتوز، هیچ ادغام غشای سلولی وجود ندارد. محتوای قدیمی از سلول خارج میشود و اجازه داده میشود که سلول، خودش را با محتوای تازه رفرش کند.
این روش ممکن است برای سلولهای پوششی سایر اندامها هم کاربردی باشد.
اگر دانشمندان بتوانند کنترل این فرایند را به دست بگیرند، شاید بتوان راهی برای حفظ سلامت کلیهها در بیمارانِ با فشار خون بالا یا دیابت پیدا کرد.